Bijele plombe su u modernoj stomatologiji postale materijal izbora za sve vrste restauracija na prednjim i bočnim zubima, kad god je moguće nadomjestiti nedostatak zubnog tkiva samo ispunom. Najveće prednosti u odnosu na amalgam su bolja estetska svojstva i mogućnost poštede zdravog zubnog tkiva tokom preparacije kaviteta. Mehanička svojstva bijelih plombi su sve bolja i zato su uglavnom odlična alternativa amalgamu.
Materijali za izradu bijelih plombi se nazivaju kompozitima, jer su građeni od nekoliko hemijski različitih materijala: organske smolaste matrice, anorganskih čestica punila, vezujućeg sredstva, aktivatora polimerizacije, ihnibitora polimerizacije, pigmenata, stabilizatora boje, rendgen-kontrastnih sredstava itd.
Osim za izradu ispuna, različiti kompozitni materijali se koriste i za cementiranje, pečaćenje fisura, izradu ljuskica, ljepljenje bravica u ortodonciji itd.
Postoji više podjela, a najčešće se dijele prema veličini čestica punila na makropunjene (konvencionalne), mikropunjene, hibridne i kompozite s nanopunilom. Po konzistenciji se dijele na čvrste i tečne. Postoje i kompoziti u različitim varijantama boja: dentinske, caklenske, transparentne boje, ružičasti kompoziti koji imitiraju gingivu itd.
Posebna karakteristika kompozitnih materijala je da se uglavnom polimeriziraju plavom svjetlošću, zbog fotoaktivatora koje imaju u svom sastavu, i tako omogućavaju lakšu manipulaciju i modelovanje materijala.
Također je karakteristična vrsta veze sa tvrdim zubnim tkivima. Kompoziti se za caklinu i dentin vežu adhezivno, tj.hemijskom vezom. Za ostvarivanje ove veze, potrebni su i adhezijski sustavi, koji mogu biti samojetkajući ili jetkajući-ispirući. Jetkajući-ispirući sistemi baziraju se na demineralizaciji tvrdih zubnih tkiva kiselinom, koja ujedno uklanja i zaostatni sloj, te stvara poroznosti za ostvarivanje hibridnog sloja između tvrdog zubnog tkiva, bonda i kompozita. Samojetkajući sistemi modificiraju zaostatni sloj i ugrađuju ga u hibridni sloj. Iako ova veza omogućava poštedu zubnog tkiva, tj.uklanjanje samo karijesa, bez potrebe za oblikovanjem kaviteta za mehaničku vezu, rad sa kompozitnim materijalima zahtijeva više vremena. Potrebno je poštivati vremenske okvire jetkanja i polimerizacije, voditi računa o apsolutno suhom radnom polju i materijal unositi u kavitet i polimerizirati u slojevima do 2 mm visine.
Suho radno polje je izuzetno važno jer vlaga ometa adheziju i polimerizaciju, pa je primjena kompozita u dječjoj stomatologiji djelomično ograničena. Za restauraciju subgingivalnih kaviteta potrebna je velika spretnost, kako bi se radno polje zaštitilo od prodora pljuvačke, krvi i sulkusne tečnosti.
Najveća mana kompozitnih materijala je polimerizacijska kontrakcija. U trenutku polimerizacije dolazi do kontrakcije materijala, koja je najviše izražena na rubovima kaviteta, pa se može javiti rubna mikropukotina. Iz tog razloga se nakon nekog vremena javlja rubna preobjenost ispuna, a moguće je i veće rubno popuštanje, koje onda zahtijeva zamjenu ili reparaciju ispuna. Kontrakcija je posebno izražena kod nepravilnog rukovanja materijalom, tj.kad se materijal unosi u jednom većem sloju. Zato je važno slojevito unošenje materijala i pravilna polimerizacija. U novije vrijeme proizvode se i posebni kompoziti za “bulk” tehniku unošenja, koji dozvoljavaju unošenje kompozita u slojevima i do 4 mm visine.
Kompoziti vremenom upijaju pigmente iz hrane i podložni su promjeni boje, posebno ako je njihova površina hrapava i neispolirana. Zato nakon polimerizacije zahtijevaju maksimalno poliranje, do visokog sjaja, kako bi površina bila što glađa.
Iako sam navela sve mane koje mogu dovesti do neuspjeha restauracije, materijali u stomatologiji se svakodnevno unaprjeđuju i postaju sve bolji. Estetska svojstva su odlična i u tom smislu su bez konkurencije. Uz pravilnu tehniku izrade kompozitnih restauracija, vijek njihovog trajanja je znatno produžen.
Sviđa ti se Zubic Iva? Klikni na dugme ispod da me podržiš! Postani Patreon!